Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi (GUHEM) ile Teknoloji ve Sanayi Bakanlığı’nın düzenlediği Erzurum Gökyüzü Müşahede Etkinliği’nde tanışmıştık. Bir şenlik üzere geçen ‘göğe bakma etkinlikleri’ serisinin Erzurum kamp alanında GUHEM’in bir standı vardı ve kızım Bilge o stantta tardigrad gözlemcisi biliminsanlarıyla tanışıp bilgi almıştı. Tardigradlar ‘su ayıları’ olarak da bilinen canlılar ve uzay koşullarında ömür deneylerine çok sağlam oldukları için en çok onlar üzerinde çalışılıyor.
Birçok yaşıtı üzere kızımın da ilgi alanı uzay; bu hususta okuduklarının ve izlediklerinin birçok ülkemizin dışında yapılan deneyler ve araştırmalar… Tardigradlarla ilgili bilgi aldığı GUHEM’in bilim irtibatından sorumlu biyoloğu Akın Karahasan gerçek uçak, roket modülleri, simülasyonlar, canlandırma ve uzay yürüyüşü üzere spesifik deney alanları olduğunu anlatınca okullar açıldığından bu yana sömestiri iple çektik. Siz de tahminen şimdi bir plan yapmadıysanız, tatilin son haftasında isterseniz termalle birleştirip uzun, isterseniz tarihle harmanlayıp iki günlük bir Bursa planı yapabilirsiniz.
Biz bu defa tarihle harmanlanmış bilim çeşidi için çıktık yola. Kısa çeşitlere daha uzun hazırlanmak gerekir. Az vakitte çok yer görmek için… İşi talihe bırakmayacağız, sokakları boş boş gezme ve keşfetme zevkine ayıracak vakit yok. Hazırlık için de vaktim yoktu ki müellifimiz, rehberlerin duayeni, sevgili arkadaşım Saffet Emre Tonguç yetişiyor imdada. Kendisi bir İstanbul âşığı olarak bilinse de Bursa’nın yeri de hayatında diğer. Mesleğe adım attığı birinci aylarını Bursa’da geçirmiş, rehberlik kokartını burada almış. Kendisi üzere bu kente sevdalı bir işkadını olan Fatma Durmaz Yılbirlik ile yazdıkları ‘Bursa Hakkında Her Şey’ isimli rehber kitap tam gereksinimim olan programı veriyor bana. Hazırladıkları başlıklar bildiğiniz rehber kitaplara benzemiyor; çok pratik ve temalara nazaran yönlendiriyor okuru.
Biz ‘Şehrin Çatısı’nı birinci durak yapıyoruz zira burada Osmanlı İmparatorluğu’nun kurucuları Osman ve Orhan Gazi’nin türbeleri var. Tophane olarak bilinen bölgede fotoğraf çekmek isteyenler de bol bol gereç bulabilir. Bursa’nın tarihi konutları, Balibey Han ve daha çağdaş vakitlerden Saat Kulesi’ni görüp kökeni Bitinyalılara uzanan surlara da hayranlıkla bakıyoruz. Osmanlı devrinde 5 kapı ve 14 burcuyla en görkemli halini yaşamış surlar güzelce restore edilmiş. Kentin genelinde paklığı, bakımıyla hakkı teslim edilmiş eserler görmek bizi sevindiriyor. Balibey Han, Osmanlı İmparatorluğu’nun birinci üç katlı hanı. İçi de cıvıl cıvıl.
Karagöz hayal eseri mü?
Kentin kurulduğu Tophane zirvelerinden kalbinin attığı Ulu Cami’ye iniyoruz. 4’üncü padişah Yıldırım Bayezid’in yaptırdığı cami mimari olarak bir başyapıt. Bayezid Niğbolu Zaferi’ni kutlamak için 20 cami yaptırmak isteyince damadı Bursalı ünlü sufi Buyruk Sultan 20 kubbeli bu ulu yapıtı yaptırmasını önermiş. Hatta yerini hayalinde görmüş. Bursa’nın simgelerinden Karagöz ve Hacivat’ın bu caminin inşaatında çalıştığı, esprileriyle, sohbetleriyle işleri yavaşlattığı gerekçesiyle idam edildikleri rivayet ediliyor. Kimi tarihçilere nazaran yanlışsız, bazılarına nazaran hayal eseri. Bir gerçek var ki o da ‘hayal perdesi’ ve o Bursa’da yaşatılıyor.
Koza Han’da, hâlâ ipek ve havlu ticareti sürüyor. Avluda çay molası verin.
Ulu Cami’den sonra rotayı Kapalı Çarşı’ya çevirin. Burada da iç içe çarşılar ortasında gezerken Eski Aynalı Çarşı’yı sorun. İçinde Karagöz Antik Shop’u göreceksiniz. Sahibi Şinasi Çelikkol dükkâna giren çocukları kırmıyor ve çabucak hayal perdesinin ardına geçip onlara “Eyy hayi hak” diye başlayıp hoş bir şov sunuyor. Üstelik tüm sorularına sabırla ve güler yüzle karşılık veriyor. Kapalı Çarşı’da yorulunca Koza Han’da bir çay-simit molası verip akabinde ipek ve havlu alışverişi yapabilirsiniz. Çocuklara da ipek üretimi hakkında bilgi verebilir, böylelikle siz alışverişteyken sıkılmamasını sağlayabilirsiniz; ayrıyeten burada birtakım dükkânlarda ipekböceği kozası görüp inceleyebiliyorlar.
Yorucu bir tarih tipinin akabinde sonraki gün erkenden hayallerimizi süsleyen GUHEM ziyaretimizi yapıyoruz. Burası, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) öncülüğünde, Bursa Büyükşehir Belediyesi ve TÜBİTAK işbirliğinde kurulmuş bir eğitim ve tecrübe merkezi. Geleceğin astronotlarına ve uzay araştırmacılarına ilham vermek için kurulmuş 13 bin metrekarelik bir kompleks. 3 yaşından 73 yaşına kadar herkesin ilgisini çekebilecek, insanlığın en eski dileklerinden ‘uçmak’ üzerine ne merak ediyorsanız burada. 154 interaktif eğitim düzeneği, havacılık eğitim merkezi, uzay inovasyon, kimya ve biyoloji laboratuvarında matematikten robotik kodlamaya pek çok eğitim de veriliyor.
Bilge GUHEM’de
İçinde Airbus var
GUHEM alanında Avrupa’nın en büyük uzay merkezi. Latife değil, içinde gerçek bir Airbus A320 var. Girişten itibaren evvel uçabilen hayvanları tanıyoruz, nasıl uçabildiklerini görüyoruz. Akabinde uçmayı dinamiklerine ayrıştırarak deneyler yapıyor, kaldıraçları, kaldırma kuvvetini, sürtünmeyi ve birçok fizik denklemini somut halde görüyor ve mantığını kavrıyoruz. Balon, planör, uçak derken bir üst katta uzay kısmına geliyor sıra… Burada astronotların uzay mekiği içindeki hayatını gösteren ve deneten alanlar var. Gökcisimlerini tanıma, uzaydan gelen meteor modüllerini inceleme ve sonra işin en heyecan veren kısmı! Burada Ay yürüyüşü yapılıyor. Çocukları çok etkileyen bir başka etkinlikse çok eksenli simülatör yani dev bir jiroskopa bağlayıp eksenler boyunca çeviriyor ve tıpkı astronotlar üzere hissetmenizi sağlıyor. Merkezde uçmakla ilgili çok fazla tecrübe alanı var. Uçak kullanmak için pilotların eğitildiği çeşitte profesyonel uçuş simülatörlerinde uçağınızı kaldırıp, uçup inmeyi deniyorsunuz.
Bilimsever bir çocuğunuz varsa bu sömestire yetişmezse bahar orta tatilinde bir Bursa programı yapmanızı öneririm. Şayet hiçbirine yetişemezseniz 25-29 Eylül 2023 tarihlerini bir kenara not edin. Zira bu tarihler ortasında, yaşayan tüm astronotlar GUHEM’de olacak. Yani 1-2 değil, 120’yi aşkın astronot ve kozmonot Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi’nde düzenlenecek Association of Space Explorers-ASE Planetary Congress’e katılacak. Tam bir efsaneler geçidi… Uzayda 803 gün geçiren Rus kosmonot Sergei Krikalev, 5 misyonda 50 saatten fazla EVA (uzay mekiği dışı etkinlik) gerçekleştiren astronot Jeffrey Hoffman, Fransız astronot Jean-François Clervoy, Suudi Prens astronot Sultan bin Salman’ın da ortalarında olduğu pek çok değişik isim Bursa’da olacak.
Ne yiyelim, nerede kalalım?
Kalınacak yerler konusunda hem kendim hem de sizler için doğal ki müellifimiz Saffet Emre Tonguç’a danıştım.
GUHEM asıl maksadımız olduğu için tam karşısındaki Hilton Bursa’yı ve onunla birebir bahçe içindeki Hilton By Hampton Bursa’yı önerdi. İkisi de çok şık kent otelleri. Deneyimlediğim Hilton’lar ortasında en ‘kişiselleştirilmiş’ hizmeti veren Bursa Hilton oldu. Bu hususta otorite olduğu için Saffet’e de onaylatarak bu bilgiyi sizinle paylaşıyorum. Kapıdan girdiğiniz anda tüm çalışanlar isminizi biliyor, odanızda meskeniniz üzere hissetmeniz için aile fotoğrafınızı çerçeveletip başucunuza koymaları üzere birçok ince ayrıntısı düşünüyorlar…
Bursa’yı gezip, biraz daha uzun kalıp dinlenmek isteyenler için de termal otel tekliflerini aldım. Yeni ve zincir bir konsept için Mövenpick Bursa Termal’i; daha butik ve tarihi bir tecrübe içinse Gönlüferah Termal’i öneriyor. 1890 yılında açılan Gönlüferah Hotel çok yakında büyük bir onarım geçirip yeni yüzüyle hizmet vermeye başlamış, şık bir aile oteli.
Abdal Meydanı’ndaki fırınlara uğrayıp tahanlı ve cevizli lokum yiyin. Çarşıdaki esnaf lokantalarından Abidin Usta’da süt helvası tadın.
Saner İşhanı’ndaki Kardeşler Fırını’nda cantık yiyin.
Kayhan Çarşı’daki Kebapçı İdris’te pideli köfte, Tuz Pazarı’ndaki Kebapçı Hüseyin Usta’da da döner kebabı deneyin…
Kaynak: Hürriyet