Teknoloji, gelişmeye ve ilerlemeye başladığından beri tüm dünyanın işini kolaylaştırmış, insan gücü gerektiren birçok zorluğu ortadan kaldırmıştır. Biz teknolojinin nimetlerinden yararlanırken, yeni gelişmeler sonucu artık profesyonel olduğu işlerini kaybetmiş tahminen de binlerce insan bulunuyor.
Gelecek kuşağın mesleklerini tehdit eden teknolojik yenilikler, geçmişte de birçok mesleği ortadan kaldırdı ve biz farkında olamasak da bir vakitler işlerin tıkırında yürümesini sağlayan insanların yerini elektronik aygıtlar, yapay zeka ve robotlar aldı. Pekala insanlığın teknolojiye kaptırdığı, bu yüzden tahminen de meskenine ekmek götüremedi meslekler neler?
Çalar saatlerden çok daha evvel; uyandırıcılar
- Faal olduğu yıllar: 1920 – 1970
Artık akıllı telefonlarımız, çalar saatlerimiz sağ olsun sabahları erken uyanmak yalnızca 10 saniyemizi alan bir alarm kurma sürecinden ibaret. Üst üste kurduğumuz ya da 5 dakika sonrasına ertelediğimiz alarmları da unutmamak lazım alışılmış. Çalar saat denilen şeyin yaygın bir halde kullanılmasından evvel, insanların nasıl her sabah tıpkı saatte uyanabildiğini hiç merak ettiniz mi?
Bilhassa İngiltere ve İrlanda üzere bölgelerde, her sabah tıpkı saatte mahalleleri dolaşan, bizim ramazan davulcularıyla bir nevi birebir vazifesi gören uyandırıcılar (knocker upper) bulunuyordu. Uyandırıcıların ramazan davulcularından tek farkı, yalnızca parasını ödeyen bireylere hizmet vermeleriydi.
Uyandırıcılar, her sabah makul bir saatte uyanmak isteyen müşterilerin meskenlerinin önüne sarfiyat, camlarına uzun bir çubuk aracılığıyla tıklatırlardı. Sanayi ihtilalinin ilerlemesi ve çalar saat üretiminin yayılmasıyla birlikte bu meslek 1950’li yılların sonuna yanlışsız yavaş yavaş gölgelenmeye başladı.
Labut yerleştiriciliği
- Aktif olduğu yıllar: 1840 – 1930
Türkiye’de cümbüş merkezlerinin vazgeçilmez bir kesimi olan bowlingin tarihi çok eskilere, 1840’lı yıllara dayanıyor. Elbette bizim artık doyasıya eğlendiğimiz, labutların otomatik bir biçimde yerleştirildiği bowling salonları, geçmişte şimdiki halinde değildi.
Labut sisteminin icadından çok daha evvel bowling salonlarında yalnızca labut yerleştirmekle misyonlu beşerler bulunuyordu. Genellikle çocuklardan oluşan bu personeller, insanların cümbüşlerini kesintisiz bir halde devam ettirmeye çalışır, devrilen labutları her seferinde birebir nizamda yerine dizerdi.
Bill Gates’ten evvel onlar vardı; insan bilgisayarlar
- Faal olduğu yıllar: 1750 – 1949
Şimdilerde tek tıkla süreçler yapabildiğimiz bilgisayarın icadından çok daha evvel, uzun süren süreçlerle hesaplamalar yapan insanlara “bilgisayar” ismi veriliyordu.
İnsan bilgisayar iş tarifinde yüzlerce boş sayfa üzerine haftalarca süren matematik süreçleri, şirket raporlamaları ve stok girdisi üzere misyonlar bulunuyordu. 20. yüzyılın ortalarında bilgisayar ve hesap makinesi kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte insan bilgisayarlar, mesleklerini teknolojiye devretmiş oldu.
Asansör vazifelileri
- Faal olduğu yıllar: 1970 – 2000’li yılların başlangıcı
Şimdilerde neredeyse her apartmanda bulunan asansörler, eski dönemde yalnızca lüks binalarda bulunurdu. Biz bir düğmeyle gitmek isteyeceğimiz katı saniyeler içerisinde seçebiliyorken, evvelden yalnızca bu işi yapmakla misyonlu beşerler vardı.
Büyük otellerde, iş yerlerinde ve lunapark üzere geniş çaplı tesislerde misyon alan asansör vazifelileri, asansöre binmek isteyen şahısları karşılar ve hangi kata gitmek isterlerse, asansörü büyük bir kol ilebirlikte üst ya da aşağı hareket ettirirlerdi. Birtakım lüks oteller, bu geleneği klaslıklarından ödün vermemek için devam ettiriyor lakin asansörlere eklenen tuşlar sayesinde artık yalnızca gideceğimiz istikameti kendimiz seçebilmekle kalmıyor, rastgele bir durum olduğunda acil yardım tuşlarını bile kullanabiliyoruz.
Banka veznecileri
- Aktif olduğu yıllar: 1797 – Sayıları azalsa da günümüz
Banka veznecilerinin hala çalışmaya devam ettiğini biliyoruz fakat iş yükünün birçok ATM’lere kaldı ve bu da veznecilerin üzerindeki sorumluluğu bir nebze de olsa azaltmış durumda.
Daha evvel ATM’nin açılımını hiç merak ettiniz mi? ATM, İngilizcede Automated Teller Machine, yani otomatik vezne makinesi manasına geliyor. ATM’lerin yaygın olarak kullanılmasından evvel, bakiye öğrenme, hesap çekme ve yatırma, para transferi ve borç ödeme üzere süreçleri yalnızca bankalarda bulunan vezneler aracılığıyla gerçekleştirilebiliyordu.
Fabrika emekçilerinin yerini alan üretim bantları ve robotlar
Bildiğiniz üzere Sanayi Devrimi’nden çabucak sonra fabrikalar, üretim zincirinin en büyük kesimi haline gelen emektar çalışanlarla doldu. Fabrika personelleri çok uzun bir mühlet misyonlarını yapmaya devam etti lakin teknolojiyle birlikte gelişen robotlar, insan gücünün yerini aldı.
Elbette teknoloji, bütün fabrika personellerinin vazifesini elinden almadı lakin insan gücünü zorlayan birçok işin artık mekanik kollara ve seri üretim bantlarına kaldığını söyleyebiliriz.
Buz kesiciler
- Faal olduğu yıllar: 1800 – 1920
19. yüzyılın başlarında beşerler için buz demek, yiyeceklerini bozulmadan saklayabilmek demekti. Alışılmış o vakitler buzdolabı diye bir şey olmadığı için herkes elindeki yiyeceği buzdan yapılan dolaplar içerisinde saklamak zorunda kalırdı.
Bu dolaplar için buzların kesilmesi, o denli herkesin yapabileceği tipten bir iş değildi. Yalnızca bu iş için vazifeli, yılın muhakkak vakitlerinde günde en az 12 saat buz kırmakla vazifeli beşerler bulunuyordu. 1900’lü yılların başlangıcında buzdolabının icat edilmesiyle birlikte buz kesicilere de muhtaçlık kalmadı.
Lamba vazifelileri
- Faal olduğu yıllar: 18. yüzyıl – 1930
18. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan sokak lambaları birinci evvel balık yağı, sonrasında da gaz yağı ile çalışırdı. Olağan elektronik devreler şimdi icat edilmediği için bu lambaların yanmasını ve sönmesini sağlayan insanlara gereksinim duyuluyordu.
Lamba vazifelileri olarak nitelendirilen bu çalışanlar, sabah olunca sokak lambalarını söndürür, güneş batmaya yakın da lambaların yağlarını tazelerdi. Ayrıyeten yalnızca lambaları yakıp söndürmekten değil, bakım ve tamiratlarından da sorumlulardı.
Sifonun icadına en çok sevinen beşerler: lağım çalışanları
- Aktif olduğu yıllar: 14. yüzyıl – 16. yüzyıl
Listemizin son sırasında yapması en güç ve en pis işlerden birisi bulunuyor. Kanalizasyon altyapısının portakalda vitamin olduğu devirlerde, yani 18. yüzyılda doğal olarak sifon diye de bir şey yoktu ve beşerler dışkılarını ortasında bir delik olan tahta plakalara yapıyordu. Bu delikten giden dışkılar, çöp biçimi bir yerde toplanır ve yalnızca bu iş için misyonlu lağım çalışanları, sistemli olarak paklık yaparlardı.
Lağım personelleri genellikle bellerine kadar dışkıyla dolu çukurlara girer, kürekle topladıkları dışkıları otomobillere atarmış. Bu iş için en uygun olan bireyler genellikle kısa uzunluklu beşerler olduğu için birden fazla vakit bu iş için çocuk personeller tutulurmuş. Kanalizasyonların yapılması ve İngiliz Sir John Harington’ın 1596 yılında icat ettiği tuvaletin, uzun bir müddet sonra yaygın olarak kullanılmaya başlanması lağım emekçilerini büyük bir kederden kurtarmış.
Kaynak: Webtekno