Bugün onlara dostumuz gözüyle baksak da aslında tarih boyunca insan ile hayvan ortasındaki alaka çıkar üzerine kurulmuştur. Pek çok farklı alanda işimize yarayan hayvanlar, savaşlarda bile kullanılmışlardır. Bunun en değerli örneği ise Timur’un filleridir. Timurlular devletinin kurucusu olan Timur, Hindistan’da karşılaştığı filleri ordusuna almış ve onları büyük bir hücum gücü olarak kullanmıştır.
Timur’un filleri denilince elbette herkesin aklına gelen Osmanlı İmparatorluğu’na karşı yaptığı ve kazandığı Ankara Savaşı’dır. Timur’un fillerinin saldırısı ile kaybedilen savaş sonrası Osmanlı fetret zamanına girmiştir. Yani bu hayvanların sözün tam manasıyla tarihin akışını değiştirdiğini söylemek mümkün. Gelin Ankara Savaşı’na ve Timur’un fillerinin bu savaştaki tesirlerine yakından bakalım.
Öncelikle, Timur filleri nereden aldı?
Timurlular, Timurlu Devleti ve Büyük Timur İmparatorluğu üzere isimlerle anılan bu devlet, Timur tarafından kurulan bir Türk – Moğol devletidir. 1370 – 1507 yılları ortasında Asya kıtasının büyük bir kısmına hakim olan Timurlular, güçlü askerler olmaları ve savaşlarda filleri kullanmaları ile tanınırlar. Elbette bu fikir Buyruk Timur’a aittir.
17 Aralık 1398 günü, Delhi Sultanlığı ile Timurlular karşı karşıya gelir. Timurlular şaşkındır zira karşılarında yüzlerce okla bile devrilmeyen filler vardır. Timur çadırına sarfiyat ve bir mühlet düşünür. Çadırından çıkar ve kumandanlarını yanına çağırarak orduda bulunan tüm develeri getirmelerini ister.
Askerler, develeri zincirlerle birbirlerine bağlar ve sırtlarına yanacak materyaller doldururlar. Fil saldırısı başlayınca develerin üzerindeki materyaller ateşe verilir. Karşılarında bir ateş çemberi gören filler korkarak geriye gerçek koşmaya başlar ve Delhi ordusunu karıştırır. Bunun üzerinde Timurlu okçular saldırır ve bir saat üzere kısa bir müddet içinde savaş kazanılır.
Emir Timur, fillerin bu halde kullanılmasından çok etkilenerek onları kendi ordusunda alır. Fili sürenler Türk, bakıcıları ise Hindu olarak seçilir. Saldırılardan korunmaları için tüm bedenleri zırhla kaplanır ve üstlerine heybetli mahfeler yerleştirilir. Timur’un filleri böylelikle tarih sahnesine çıkmış olurlar.
Detaylarına geçmeden evvel Ankara Savaşı öncesi Anadolu’nun durumunu görelim:
1389 yılında Osmanlı tahtına oturan I. Beyazid, birinci iş olarak tüm isyancı Anadolu beyliklerini egemenliği altına almıştır. Konstantinopolis’i kuşatmış, Haçlı ordusunu mağlubiyete uğratmış ve Memlüklere karşı büyük zafer kazanmıştır.
Timur ise bu ortada Türk ve Moğol uzunluklarını birleştirmiş; İran, Irak, Azerbaycan derken Anadolu’ya kadar gelmiştir. Osmanlı’dan kaçan Anadolu beyefendileri Timur’dan yardım istemiş ve Timur da Beyazid’a tehditkar bir lisanla beylikleri geri vermesini söylemiştir. Bu noktadan sonra ortalarında başlayan meşhur mektuplaşmalar sonrası en sonunda iki taraf Ankara’da karşı karşıya gelmiştir.
Timur’un filleri Ankara Savaşı’nda sahneye çıkıyor:
I. Beyazid ordusunun üzerine gerçek sefere çıktığı haberi alan Timur da çabucak ordusunu topladı ve iki ordu 28 Temmuz 1402 tarihinde Ankara’nın Çubuk ovasında karşı karşıya geldi. Kesin olmamakla birlikte Timur’un 800 bine yakın, Yıldırım Beyazid’in ise 300 bine yakın askeri olduğu varsayım ediliyor.
Ankara Savaşı, devrin tüm savaşları üzere başladı. Vakit geçip de hararet artınca Timur, kumandanı İsen Buga’ya buyruğu verdi ve ağaçların ardında saklanmış olan Timur’un filleri sahneye çıktı. Hayatında birinci kere bu kadar büyük hayvanlar gören Osmanlı askerleri, binlerce ok atmalarına karşın en ufak bir ziyan veremedikleri bu hayvanlar karşısında büyük bir şaşkınlığa uğradılar.
Osmanlı askerleri daha bu şaşkınlığı üzerlerinden atamadan saldıran Timur ordusu, büyük zayiat yarattı. Sadrazam ve yeniçeri ağası bile askerleriyle birlikte kaçarak savaş alanını terk ettiler. Yıldırım Beyazid de kaçanlar ortasındaydı lakin fazla uzaklaşamadı. Mahmutoğlan taraflarında Sultan Mahmud tarafından yakalanarak esir alındı.
Ankara Savaşı sonrası Türk tarihinin seyri değişti:
Ankara Savaşı’nı kazanan Timur’un ordusu sürat kesmedi ve arka arda Osmanlı kentlerini ele geçirmeye başladı. Bursa’ya geldiği vakit Beyazid’in ailesi esir alındı, kendisi ise 8 Mart 1403 günü öldü. Timur, Beyazid’in nikahlı eşini kendine hizmetçi yaptı. Bu dehşetli olay sonrası uzun müddet Osmanlı padişahları tekrar bu türlü bir olay yaşanmasın diye nikahlanmamıştır.
Timur, ele geçirdiği toprakları tekrar Anadolu beyefendilerine dağıtınca bölgedeki siyasi birlik bozulmuş oldu. Anadolu’daki ticaret akışı da bozulunca Venedikliler ve Cenevizliler Doğu Akdeniz bölgesindeki deniz ticaretini ele geçirdiler. Bu karmaşadan kaçan pek çok Türk, Rumeli ve Balkanlara göç etti. Giderek küçülmüş olan Osmanlı toprakları şehzadeler ortasında paylaştırılınca 1413 yılında kadar sürecek olan Fetret Zamanı başlamış oldu.
Timur’un filleri olmasa neler olurdu?
Doğmamış çocuğa don biçilmez lakin biraz beyin fırtınasının da kimseye ziyanı olmaz. Tarihin seyrini değiştiren Timur’un filleri olmasa neler olurdu hiç düşündünüz mü? Aslına bakacak olursak çok da büyük bir değişiklik olmazdı. Zira Timur hakikaten de tarihin gördüğü en büyük askeri dehalardan bir tanesiydi. Üstelik asker sayısı olarak da Yıldırım Beyazid ordusundan üstün durumdaydı.
Kimi tarihçilere nazaran Beyazid kibrinin kurbanı olmuştu. Art arda savaşlar kazanmak ve Haçlılara karşı galibiyet elde etmek onun gözünü kör etmişti. Bu durumu Timur’a yazdığı mektuplardan da anlamak mümkün. Timur’un filleri olmasa çok da bir şey değişmeyebilirdi ancak Beyazid bu kadar sert mektuplar yazmak yerine diplomasi yolunu tercih etseydi tahminen tarihin seyri değişik bir istikamette ilerlerdi.
Bir de Timur’un filleri fıkrası var:
Timur, Ankara Savaşı’nı kazandıktan sonra askerleriyle birlikte dinlenmeye çekilmiş ve filleri de bakmaları için Akşehirlilere emanet etmiş. İyi lakin koca koca filler yiyor yiyor doymuyormuş. Aslında yarı aç yarı tok yaşayan Akşehirliler en sonunda Nasreddin Hoca’ya gidip Timur’la konuşmasını istemiştir. Siz de ardımdan gelirseniz olur demiş Nasreddin Hoca ve daima bir arada düşmüşler yola.
Nasreddin Hoca önde, köylüler geride yürüye yürüye varmışlar Timur’un çadırının önüne. Nasreddin Hoca çadırdan içeri girerken bir bakmış, ardında tek bir köylü bile kalmamış. Nasreddin Hoca Timur’u hürmetle selamlayıp lafa girmiş; köylüler fillerden çok mutlu efendim, varsa yeni filleri de gönderebilirsiniz.
Ankara Savaşı’nın ve münasebetiyle Türk tarihinin seyrini değiştiren Timur’un filleri öyküsünü anlattık ve bu hayvanların tarih sahnesindeki rolünden bahsettik. Bahis hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Kaynak: Webtekno