“Türkiye” Sözcüğünün Kökeni Nereden Geliyor?

0 19

Türkçede kullandığımız çekim eki olan “-iye”, “eşitlik eki” kapsamında sözcüğe “birlik ve beraberlik” manası kattığını düşünürsek Türkiye sözcüğü için biçilmiş bir kaftan üzere adeta. Pekala nitekim durum bu türlü mi?

Güvenilir köken sözlüklerinde yazan ve Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın anlattığı bilgilerle “Türkiye” sözünün nereden geldiğini açıklamadan evvel “Türk” sözcüğünün geçmişine bir göz atalım.

Türkler farklı coğrafyalarda farklı isimlerle anılmışlardır.

Türkler, tarih öncesi periyottan beri çok geniş coğrafyalara yayılarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bu coğrafyalarda çeşitli isimlerle anılmışlardır.

Sümer, Kut, Urartu, Elam üzere isimler Türkler yahut Türk kültür çevresiyle temaslı kavim isimleri olarak ortaya çıkmıştır.

Kavimlerin lisanı Türkçe olsa da “Türk” ismini kullanmamışlardır.

Türk isminin kullanımından sonra da Türgiş, Oğuz, Kıpçak, Uygur vb. isimler da tıpkı çerçeve içinde yer alır. Bahsettiğimiz kavimlerin kimilerinin lisanı Türkçe ile ilişkili olmasına ve hatta birçoğunun lisanının doğrudan Türkçe olmasına karşın kavim ismi olarak “Türk” ismi kullanılmamıştır.

“Türk” ismine birinci sefer Göktürk devrinden kalan ulusal kaynaklarda rastlarız. Örneğin; Tigin, Bilge Kağan, Bilge Tonyukuk üzere yazıtlarda “Türk” ismi yer alır. Kısaca, bu ismin kullanımı Göktürk periyodundan başlayarak kesintisiz bir şekilde kullanılmaya devam etmiştir.

“Türk”ün geçmişini anladık, pekala “Türkiye” sözcüğü nereden geliyor?

Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın aktardığına nazaran, “Türkiye” ismini verenler aslında Türkler değil. Türklere bu ismi coğrafya bilen, milletleri tanıyan, ticaret yapmak zorunda olan, yurtlarından uzak yerlerde tutunan İtalyanlar vermiştir.”

Nişanyan Sözlüğü’ne baktığımızca “Türkiye” isminin kökeninin İtalyanca “Turchia” ya da Fransızca “Turquie” yani “Türk ülkesi” sözcüğünden alıntı olduğunu ve Türk özel isminden türetildiğini görebiliriz.

“Türkiye” sözcüğünün ekim eki olan “-iye” ile bir alakası olmamakla birlikte Türkler tarafından Batılılardan daha sonra kullanmaya başlanmıştır.

Anlayacağımız üzere, Türkiye sözcüğündeki “-iye” ekinin Türkçedeki çekim ekiyle bir ilgisi yok. Batılılar tarafından 13. yüzyıldan itibaren sıklıkla kullanılmıştır fakat Türkler ortasında 19. yüzyılın çeyreğinde yaygın bir biçimde kullanılmaya başlanmıştır.

“Türkistan” üzere Farsça ek alan bir söz değil, Batılıların Türk sözcüğünü alıntılayarak türetmesiyle ortaya çıkmış bir sözcüktür.

  • Kaynaklar: Prof. Dr. İlber Ortaylı, Nişanyan, İlhami Durmuş

Kaynak: Webtekno

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.