Hindistan’da ortaya çıkan Budizm ideolojisi daha Buda hayattayken Butan ve komşusu Tibet’e yayılmış. Hindistan’da vakitle değeri azalsa da Butan’ın ortalarında olduğu birtakım ülkelerde gücünü kaybetmeden devam etmiş. Biraz da bu sebeple Tibet İmparatorluğu’nun tesiri altına girmiş Butan… Neredeyse her dağda, her köyde, her ırmak kıyısında bir tapınağa rastlanıyor bu mistik ve masalsı ülkede. 1910’dan bu yana içişlerinde özerk, dışişlerinde Britanya’ya bağlı. Başşehir Thimphu, birebir vakitte ülkenin en büyük kenti.
2008 Anayasası’yla parlamenter sisteme geçen ülkenin başkanı, ‘Ejder Kral’ ismi verilen Butan Hükümdarı Jigme Khesar Namgyel Wangchuck. Halk tarafından çok sevilen kral, 31 yaşındayken halktan biriyle, 21 yaşında bir öğrenci olan Jetsun Pema ile evlenerek halkın gönlünü bir kere daha kazanmış.
1974’e kadar turistin yasak olduğu Butan’da, günümüzde bu yasak kalksa da turist olabilmenin kaideleri var. Turist müsaadesi alabilmek için tüm seyahat masraflarını peşin ödemek zorundasınız. Ayrıyeten ülkenin yalnızca belirli bölgelerine rehber eşliğinde ve küme olarak gidilmesine müsaade veriliyor. Tahminen de dağlar ortasına gizlenmiş 5 bin 500 metre yükseklikteki, dünyanın en tehlikeli havaalanlarından birine sahip olması ve 25-30 pilotun bu alana inebilmesi sebebiyle tüm uçuşlar tek bir havayolu şirketi tarafından gerçekleştiriliyor. Butan’a ulaşım ulusal havayolu şirketi Druk Air ile Hindistan, Bangladeş, Tayland yahut Nepal üzerinden yapılıyor ve Butan Krallığı’nın bu ülkelerdeki büyükelçiliklerinden vize alınabiliyor.
1960’lı yıllarda bile asfalt, motorlu taşıtlar ve teknolojinin hiçbir tipi yokmuş. Ülkede hiç trafik lambası olmayan yollarda, akışı karşılıklı hürmet ve işaretlerle yöneten polisler belirliyor. TV ve internet 1999’a kadar resmen yasakmış. Bu sebeple de Butan dünyada televizyon kullanmaya başlayan son ülke kabul ediliyor. Ülkede 1980’lerde okuma yazma oranı yüzde 10’lardayken günümüzde yüzde 60’lara kadar yükselmiş.
2008’de halkın iç huzuruyla ilgilenmek emeliyle Ulusal Memnunluk Komitesi kurulmuş. Dünyada bir gibisi olmayan Memnunluk Bakanlığı, nüfus sayımı istatistikleri üzere sistemlerle gayri safi ulusal memnunluğu ölçüyor. Her ne kadar dünyanın yoksul ülkelerinden biri olarak görünseler de ülkede evsiz vatandaş yok. Konutu olmayana, krallık mesken yapıp işleyebileceği arazi tahsis ediyor.
Tüm vatandaşların klasik tıp ya da klasik prosedürlerin uygulandığı tıp merkezlerinden fiyatsız takviye alması mümkün.
Halkın çoğunluğunun Budist olması sebebiyle ülkede hayvan öldürmek yasak, et yalnızca Hindistan’dan ithal ediliyor. O sebeple vejetaryenlik ülkede hayli yaygın. Ana ve temel yemekleri yaşadıkları yükseklikte yetişebilen kırmızı pirinçle yapılan pilav.
Doğasını korumak için katı kurallar koyan ülkenin simgesi olan takinler manda büyüklüğünde ve biraz da keçiye benziyor.
Çayı da tuz, karabiber, tereyağı katarak içiyorlar. Tabiata hürmetleri gereği ülke yüzölçümünün yüzde 70’ini oluşturan ormanların korunması konusunda çok hassaslar. 2015’te bir saat içinde 50 bin ağaç dikerek bir dünya rekoruna imza atan Butan’ın ekilebilir toprağı çok az. İklim çeşitlilik gösteriyor. Kuzey tropikal; orta kısımlarda kışlar soğuk, yazlar sıcak; Himalayalar’da ise kışlar sert, yazlar serin. Doğu Himalayalar’da yaşayan iri bir keçi ya da mandayı andıran takin ülkenin sembol hayvanı.
Zirveye tırmanmak yasak
Ülkede bir öteki yasak da -kutsal kabul edildiği için- dünyanın en yüksek doruklarına tırmanmak. Himalayalar’ın 20 yüksek dağının 18’i bu ülkede. Bu sebeple doruğuna çıkılamamış pek çok dağ var. Butan’da yalnızca 6 bin metreye kadar yürüyüşe müsaade veriliyor. Etraf hassasiyeti öylesine yüksek ki ülkede rastgele bir kimyasal eseri ithal etmek yahut kullanmak yasak. Aslında kullandıkları çabucak her şeyi ülke içinde yetiştiriyorlar, yetiştiremiyorlarsa da kullanmıyorlar. 1999’dan bu yana plastik poşet kullanımı yasak.
Miras büyük kıza kalıyor
Butan’da miras paylaşımında da çok farklı bir yol izleniyor. Miras ailenin en büyük kızına devrediliyor. Yabancıyla evlenmek yasak. Erkekler evlenince bayanın konutuna yerleşiyor. Ülkeyi otantik yapan bir öbür öge da klâsik kıyafetler. Erkekler diz uzunluğu kaftan, bayanlar uzun mahallî elbiseler giyiyor. Giyenin statüsü ve toplumsal düzeyi, sol omuzlarının üzerine örttükleri eşarbın renginden anlaşılabiliyor. Halk beyaz eşarp kullanırken, soylular ve rahipler sarı eşarp takıyor.
Kaynak: Hürriyet