COVID-19 salgınının tüm dünyayı tesiri altına almasının üzerinden bir yıldan uzun bir müddet geçti ve bu müddette pek çok farklı ülkeden biyoteknoloji ve ilaç şirketi, COVID-19‘a karşı tesirli aşılar geliştirmeyi başardı. Lakin geliştirilen tüm aşıların patentleri alındığından kâfi sayıda aşı üretmek, daha da kıymetlisi fakir ülkelerin aşıya ulaşmasını sağlamak mümkün olmuyor.
Bir müddettir COVID-19 aşıları için alınan patentlerin kaldırılmasına yönelik devam eden davetler nihayet karşılık buluyor üzere görünüyor. Hem ABD Lideri Joe Biden hem de Rusya Lideri Vladimir Putin, patentlerin kaldırılması davetine takviye verdi. Avrupa Birliği ise bu hususta çekimser görüşe sahip ve hangi istikamette karar vereceklerini bugün tartışacaklar.
ABD, COVID-19 aşılarının patentlerinin kaldırılmasına yeşil ışık yaktı
ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai’nin Twitter üzerinden yapmış olduğu açıklamada “Yönetim (Washington), fikri mülkiyet haklarının korunmasına ziyadesiyle inanıyor, lakin pandemiyi bitirmeye hizmet etmek için COVID-19 aşılarına yönelik bu muhafazalardan feragat edilmesine takviye veriyor” tabirlerini kullandı.
Aşı milliyetçiliği ve eşitsizliği konusunda sık sık ikazda bulunan ve aşıların fikri mülkiyetinden vazgeçilmesini talep eden Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus, Biden idaresinin patent konusundaki tavrını “Bu, COVID-19 ile gayrette muazzam bir an“ olarak kıymetlendirdi.
Avrupa Birliği, patentlerin kaldırılması konusunda çekimser
Başbakan Yardımcısı Tatiana Golikova ile canlı yayınlanan bir toplantı gerçekleştiren Rus başkan Putin de patent bahsiyle ilgili, “COVID-19 aşıları için alınan patentlerin topluca kaldırılması konusunda Avrupa’dan, bana nazaran dikkate paha bir fikir duyuyoruz. Rusya elbette ki bu yaklaşımı destekleyecektir. Tekraren söylediğim üzere, azamî kârı elde etmeye odaklanmak yerine, insanların güvenliğini garanti etmeliyiz” tabirlerini kullanarak aşı patentlerinin kaldırılmasına yeşil ışık yaktı.
Avrupa Birliği’nde ise bahisle ilgili karışık görüşler bulunuyor. Almanya Şansölyesi Angela Merkel, “üretimde önemli karışıklıklar yaratabileceğini ve fikrin kâfi memleketler arası takviyeye sahip olup olmadığı konusunda kuşku duyduğunu” söz ederek patentlerin kaldırılması fikrine karşı çıkıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise COVID-19 aşılarının “global kamu eseri“ olması gerektiğini tabir ediyor. AB ülkeleri önderleri bugün Portekiz’de gerçekleştirilecek bir dorukta bir ortaya gelecek ve mevzuyu ayrıntılı bir formda tartışacaklar.
Patentlerin korunması gerektiğini düşünenler ne diyor?
Patent haklarının korunması gerektiğini tabir edenler; fikri mülkiyet haklarının araştırma ve inovasyonu teşvik ettiğini belirtiyorlar. Patentleri savunanlara nazaran fikri mülkiyet haklarının askıya alınması sanıldığı üzere aşı üretiminde bir artışa neden olmayacağı üzere gelecekteki pandemilerle çabayı de tehlikeye sokacak.
Mevzuyla ilgili CNN International’a açıklamalarda bulunan BioNTech kurucu ortağı Dr. Hasret Türeci de aşıların üretim kapasitesinin artırılamamasının patentler değil, sürecin karmaşıklığıyla alakalı olduğunu; bu yüzden patentleri kaldırmanın dünya çapında aşıya erişimi kolaylaştırmayacağını, tersine üretimde kaosa neden olacağını lisana getirerek patentlerin korunmasına takviye verdi.
Türkiye, aşı patentlerinin kaldırılması konusunda hangi tarafta?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz kasım ayında gerçekleştirilen G-20 tepesinde aşıların tüm insanlığın kullanımına sunulması davetinde bulunurken, “Geliştirilen aşılar, mevcut adaletsizlikleri daha da derinleştirmek yerine insanlığın ortak malı olacak formda kullanıma sunulmalıdır. Bu çerçevede G20 platformu aşıya herkesin uygun maliyetli ve hakkaniyetli erişimini garanti altına alacak düzenekleri hazırlamalı ve işletmelidir” biçiminde konuşmuştu. Dolayısı ile Türkiye’nin de COVID-19 aşıları için patentlerin kaldırılmasından yana olduğunu söyleyebiliriz.
Kaynak: Webtekno