J. R. R. Tolkien, Oxford Üniversitesi’nde kürsüsü olan saygın bir lisan profesörüydü. Kendi yaptığı lisan çalışmalarının yanında edebiyata olan ilgisiyle de biliniyordu. Tolkien bir gün Yüzüklerin Efendisi’nin “çevirisini tamamladığında” edebiyat dünyasında büyük bir tartışma çıkarmıştı.
Tolkien üzere büyük bir ustanın gidip de fantastik edebiyat olarak isimlendirilen çeşitte bir eser vermiş olması büyük bir ayıp olarak görülüyordu. Vakit içerisinde Yüzüklerin Efendisi hak ettiği saygınlığa kavuşurken, Hem J. R. R. hem de oğlu Christopher bu cihanın genişlemesi için büyük uğraşlar sarfetmişti. Tolkien’in Orta Dünya ismini verdiği kozmosunu anlatan pek çok kitap bu çalışmalar sonucunda çıktı.
- NOT: Kitaplara başlıklara tıklayarak Amazon Türkiye üzerinden ulaşabilirsiniz.
Orta Dünya kitaplarının kronolojik okuma sırası
Tolkien’i ve yarattığı kozmosu anlatan çok sayıda kitap bulunuyor. Bu kitapların anlattığı mitolojinin başından sonuna gitmek isteyenler aslında bütün kitapları okumak zorunda değil. Bu yüzden de ana kitapları numaralar ile, orta kitapları ise numara.harf formunda listeleyeceğiz. Genel olarak baktığımızda ise sıralama şu biçimde:
- The Silmarillion
- Hurin’in Çocukları
- Beren ile Luthien
- Gondolin’in Düşüşü
- Bitmemiş Hikayeler
- Kayıp Hikayeler Kitabı 1-2
- Hobbit
- Yüzüklerin Efendisi
- Tom Bombadil’in Maceraları
1. The Silmarillion
Epeyce karmaşık, okuması güç ve baş karıştırıcı bir kitap olan Silmarillion, bugünün dizi yapımcılarının elinde 56 dönem dizi haline gelebilecek kadar dolu bir kitap, adeta bir Orta Dünya ansiklopedisidir. Aslında baba Tolkien birden fazla hikayeyi yarım bırakıyor, oğlu ise özetlenmiş ya da süratlice anlatılıp geçilmiş sonları babasının sağda solda tuttuğu notlar ortasından çıkarıp hikayeleri tamamlıyordu.
Silmarillon’da Orta Dünya’nın yaratılışını, ırkların dünyaya gelişini, Morgoth (sonradan Melkor dediler) ile olan savaşları, kitaba ismini veren Silmaril’lerin yapılışını ve pek çok kahramanın kıssasını görebiliyoruz. Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi serilerinden yıllar öncesine dayanır.
1.a. Hurin’in Çocukları
Melkor’un kendisine meydan okuyan Dor-Lomin hükümdarı Hurin‘in, Morwen’den doğan çocukları Turin Turambar, Lalaith ve Nienor’un öyküsünü anlatır. Kıssa esasen Turin’e odaklanır ve Melkor’un “kendi iradesi ile şekillendirdiği makus bahtından” kaçmaya çalışması ele alınır.
1.b. Beren ile Luthien
Bizim Arwen kızın baba tarafından dedesinin dedesi olan ölümlü insan Beren ile Doriath prensesi, Sabah Yıldızı Luthien’in öyküsü anlatılır. Arwen de Akşam Yıldızı olarak anılır. Beren ile Luthien’in aşkı elbette romantizm içerir fakat romantik bir kıssa değil, epik bir öyküdür. Silmarillion’da değiştirilmiş kısımlar da bu kitapta yer alır. Tolkien’in mezar taşında Beren, karısının mezar taşının altında ise Luthien müellif.
1.c. Gondolin’in Düşüşü
İnsanların ortasından çıkan kahramanlardan Tuor, denizlerin efendisi Ulmo’dan gelen iletisi gizli elf kenti olan Gondolin’e götürür. Sonrasında ise Morgoth’un orduları kente saldırır. Kitabın isminden belirli olduğu üzere Gondolin düşer. Bu yapıtta de o olaylar ve sonrası anlatılır. Tüm külliyattaki favori karakterim olan Glorfindel de burada karşımıza çıkar. Kentten kaçanları korurken bir balrogla dövüşür, dövüşte balrogu öldürse de kendi de hayatını kaybeder. Vücudu ise kartallar tarafından alınarak yine hayat verilir. Yüzüklerin Efendisi kitaplarında da kendisi Frodo ve tayfasını tayflardan korur.
1.d. Bitmemiş Hikayeler
Aslında bitmemiş hikayeler çok geniş bir vakti kapsıyor ve farklı periyotlardan öykülere yer veriyor. En hoşu bu kitabı kısımlar halinde serpiştirerek öbür kitapların ortasına yedirmek. Vakit zaman biraz “Hangi çağdaydık biz” diye baş karıştırıyor lakin o kadar olur.
Özel: Kayıp Hikayeler Kitabı 1-2
Tolkien kendisini bir müelliften çok bir mütercim olarak görürdü. Örnek vermek gerekirse, Tolkien’e nazaran Yüzüklerin Efendisi, aslında Orta Dünya’da Bilbo ve Frodo Baggins tarafından yazılan “Westmarch’ın Kırmızı Kitabı“nın bir çevirisidir. Sinemada gördüğümüz kırmızı kitabın yani.
Kayıp Hikayeler Kitabı ise Orta Dünya’nın birinci periyotlarını ve hatta oluşumunu bir denizciye anlatılan kıssalar biçiminde gördüğümüz bir eser. Bizim bildiğimiz gerçek dünyadan bir denizci o fantastik kainata geçer ve ona bu kıssalar anlatılmıştır. Silmarillion ile hem misal hem de farklı yanları vardır. Bir nevi beta sürüm vazifesi görür. Fantastik kainata geçiş fikrini Tolkien sonrasında çok kullanmasa da kankası C. S. Lewis, Narnia Günlükleri’nde kullanmıştır.
2. Hobbit
Serideki bir sonraki büyük kitap olayı Hobbit’tir. Kısacık kitaptan üç sinema yapmak için ortalık çorbaya döndürülmüştür. Kısa hikayelerin, şiirlerin ve çeşitli kurguların akabinde Tolkien’in Orta Dünya’ya önemli bir biçimde adım attığı birinci yapıtıdır. Mevzuyu ise hepimiz biliyoruz, Bilbo, Gandalf ve cüceler Yalnız Dağ’a masraf, Bilbo yüzüğü bulur, iki dakika boş duramayan Sauron yeniden bir savaş patlatır.
Hobbit hem biraz çocuk kitabıdır hem de biraz yetişkinlere hitap eder, her şey dozunda bir değişim gösterir. Aslında birinci çıkan kitap olmasına karşın çocuk kitabı olarak görüldüğü için Yüzüklerin Efendisi üzere bir fırtına koparmamıştır.
3. Yüzüklerin Efendisi üçlemesi
Hobbit ile başlayan olaylar zinciri, Yüzüklerin Efendisi serisi ile ilerler. Bugün fantastik kurgu sevenlere “Yüzüklerin Efendisi’ni okudun mu?” diye sorulmaz, kaç kez okuduğu sorulur. Öylesine tesirli, öylesine kıymetli bir üçlemedir Yüzüklerin Efendisi.
Bilhassa de Peter Jackson’ın çektiği sinemalarla birlikte ne kadar Oscar varsa toplayan ve dünya çapında bir defa daha sansasyon yaratan Yüzüklerin Efendisi, bugün de pek çok hayranı bulunan bir eser. Gerçek manada vakte meydan okumak bu türlü bir şey. Kitaplarda hepimizin bildiği üzere Tek Yüzük’ü yok etmek ve Sauron’u durdurmak için verilen gayret ele alınır.
Ek: Tom Bombadil’in maceraları: Nereye koysanız giden bu kıssada, kendisi adeta vaktin dışında olan Tom Bombadil’in şiirleri ve müzikleri yer almaktadır. Ha illa bir yere koyacaksanız Yüzüklerin Efendisi üçlemesi ile birebir yere koyabilirsiniz, sonuçta bu müzikleri Hobbit’lerimiz o vakit öğrenmiştir.
Muharririn lisanımıza çevrilmemiş kimi öbür yapıtları de bulunuyor fakat onları buraya koymadım. Yalnızca 12 kitaptan oluşan The History of the Middle-Earth bile bu listeyi hayli kalabalıklaştıracaktır. Amazon’un çekeceği diziden sonra o kitaplar da çevrilirse biz de bu listeye ekleriz.
Kaynak: Webtekno